همه چیز در مورد بیماری فتق و چه ورزشی هایی برای فتق مناسب‌ترند؟
فتق ناف، یکی از شایع‌ترین انواع فتق است که می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. در این مقاله، به بررسی جامع فتق ناف، از جمله آناتومی منطقه، علل ایجاد، انواع مختلف فتق ناف، تشخیص و روش‌های درمان، از جمله جراحی و درمان‌های غیر جراحی می‌پردازیم. همچنین، به نقش ورزش در تقویت عضلات شکمی و بهبود […]
فتق ناف، یکی از شایع‌ترین انواع فتق است که می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. در این مقاله، به بررسی جامع فتق ناف، از جمله آناتومی منطقه، علل ایجاد، انواع مختلف فتق ناف، تشخیص و روش‌های درمان، از جمله جراحی و درمان‌های غیر جراحی می‌پردازیم.
همچنین، به نقش ورزش در تقویت عضلات شکمی و بهبود وضعیت بیماران مبتلا به فتق ناف خواهیم پرداخت. با مطالعه این مقاله، می‌توانید اطلاعات کاملی در مورد فتق ناف و روش‌های درمان آن به دست آورید.
فتق چیست؟
فتق به وضعیتی گفته می‌شود که در آن بخشی از یک اندام داخلی، معمولاً روده، از طریق یک نقطه ضعیف در عضلات یا بافت همبند به بیرون فشار می‌آورد. این برآمدگی اغلب در شکم رخ می‌دهد اما می‌تواند در سایر قسمت‌های بدن مانند کشاله ران، ناف و حتی دیافراگم نیز مشاهده شود.
چه عواملی باعث فتق می‌شوند؟
فتق‌ها دلایل مختلفی می‌توانند داشته باشند. بعضی افراد با فتق به دنیا می‌آیند، یعنی از بدو تولد این مشکل را دارند. اما در بسیاری از موارد، فتق به مرور زمان و به دلیل ضعف عضلات شکم ایجاد می‌شود. فعالیت‌هایی که فشار زیادی به شکم وارد می‌کنند، مثل بلند کردن اجسام سنگین یا سرفه‌های شدید، می‌توانند باعث شوند فتق بدتر شود.
اگر عضلات شکم‌تان ضعیف باشد و کاری مثل بلند کردن وزنه‌های سنگین انجام دهید، احتمال اینکه دچار فتق شوید خیلی زیاد می‌شود. حتی بارداری هم می‌تواند باعث ضعیف شدن عضلات شکم و ایجاد فتق شود.
عوامل ایجاد فتق:
فتق‌ها دلایل مختلفی می‌توانند داشته باشند. بعضی افراد با فتق به دنیا می‌آیند، اما در بسیاری از موارد، فتق به مرور زمان و به دلایل مختلفی مثل:
- سن بالا: با افزایش سن، عضلات ضعیف‌تر می‌شوند.
- آسیب و جراحی: هرگونه آسیب یا عمل جراحی می‌تواند به عضلات شکم آسیب برساند.
- سرفه‌های شدید و بیماری‌های ریوی: سرفه‌های طولانی و بیماری‌هایی مثل آسم می‌توانند به عضلات شکم فشار وارد کنند.
- بلند کردن اجسام سنگین: انجام کارهای سنگین و ورزش‌های سنگین می‌تواند باعث ضعیف شدن عضلات شود.
- بارداری: بارداری باعث کشیده شدن عضلات شکم می‌شود.
- یبوست: یبوست باعث می‌شود هنگام دفع مدفوع به عضلات شکم فشار زیادی وارد شود.
- چاقی و اضافه وزن: چربی اضافی به عضلات شکم فشار می‌آورد.
- مایع اضافی در شکم: گاهی اوقات، مایع اضافی در شکم جمع می‌شود که این هم به عضلات فشار وارد می‌کند.
تشخیص بیماری فتق
برای تشخیص فتق، پزشک ابتدا شما را معاینه می‌کند. در این معاینه، پزشک به دنبال هرگونه برآمدگی یا تورم در ناحیه شکم یا کشاله ران است. این برآمدگی‌ها معمولاً وقتی سرفه می‌کنید یا به خود فشار می‌آورید، بزرگ‌تر می‌شوند.
بعد از معاینه فیزیکی، پزشک در مورد سابقه بیماری‌تان از شما سؤال‌هایی می‌پرسد. این سؤالات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- چه زمانی متوجه برآمدگی شدید؟ آیا این برآمدگی به مرور زمان بزرگ‌تر شده است؟
- علاوه بر برآمدگی، احساس دیگری هم دارید؟ مثلاً درد، سوزش، یا ناراحتی؟
- فکر می‌کنید چه چیزی باعث این برآمدگی شده است؟ آیا اخیراً اتفاق خاصی افتاده، مثلاً بلند کردن جسم سنگین یا آسیب دیدن؟
- در مورد کار و فعالیت‌های روزانه‌تان بگویید. آیا کارتان نیاز به بلند کردن اجسام سنگین دارد؟ ورزش می‌کنید؟
آیا در خانواده‌تان کسی به فتق مبتلا بوده است؟ - قبلاً عمل جراحی در ناحیه شکم یا کشاله ران داشته‌اید؟
ممکن است پزشک برای تشخیص بهتر، آزمایش‌های دیگری هم درخواست کند:
- سونوگرافی: در این آزمایش، با استفاده از امواج صوتی، تصاویری از داخل شکم گرفته می‌شود تا محل و اندازه دقیق برآمدگی مشخص شود.
- سی‌تی‌اسکن: این آزمایش هم مثل عکس‌برداری است، اما با جزئیات بیشتری از داخل بدن تصویر می‌گیرد.
ام‌آرآی: این آزمایش هم تصاویری دقیق از داخل بدن ایجاد می‌کند، اما از امواج مغناطیسی استفاده می‌شود.
اگر پزشک شک کند که شما به فتق هیاتال مبتلا هستید، ممکن است آزمایش‌های دیگری را تجویز کند. این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا داخل شکم شما را بهتر ببیند و تشخیص دقیق‌تری بدهد.
برای تشخیص دقیق‌تر، ممکن است پزشک آزمایش‌های دیگری را هم درخواست کند:
- عکس‌برداری: در این آزمایش، شما باید یک مایع خاص بنوشید. این مایع باعث می‌شود که قسمت‌های داخلی مری و معده شما در عکس‌برداری بهتر دیده شود.
- آندوسکوپی: در این روش، پزشک با استفاده از یک لوله نازک با دوربین، داخل مری و معده شما را به طور مستقیم مشاهده می‌کند.
درمان فتق
بیشتر فتق‌ها با عمل جراحی درمان می‌شوند. در عمل جراحی، پزشک با ایجاد یک برش کوچک، روده‌ای که از جای خود خارج شده را به جای اصلی خود برمی‌گرداند و سپس محل پارگی را می‌بندد. این کار باعث می‌شود که فتق برنگردد.
فقط فتق‌های خیلی کوچک در نوزادان ممکن است خود به خود خوب شوند.
بعضی وقت‌ها، به جای عمل جراحی، پزشک ممکن است از فتق‌بند استفاده کند. فتق‌بند یک وسیله‌ی طبی است که روی ناحیه‌ی برآمده گذاشته می‌شود تا فشار ملایمی به آن وارد کند و به جای انداختن آن کمک کند. اما فتق‌بند فقط برای فتق‌های کوچک و در شرایط خاصی مناسب است. برای فتق‌های بزرگ‌تر، عمل جراحی تنها راه درمان قطعی است.
ورزش کردن، به خصوص تمرینات تقویت عضلات شکم، می‌تواند به پیشگیری و حتی بهبود علائم فتق کمک کند. اما فراموش نکنید که قبل از شروع هر برنامه ورزشی، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
درمان خانگی بیماری فتق
در کنار درمان‌های پزشکی، تغییر برخی عادات زندگی می‌تواند به کاهش علائم فتق کمک کند. یکی از این تغییرات، افزایش مصرف فیبر در رژیم غذایی است. فیبر به بهبود هضم و جلوگیری از یبوست کمک می‌کند که هر دو می‌توانند بر روی فتق تاثیر بگذارند.
غذاهایی مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل منابع خوبی از فیبر هستند. همچنین، حفظ وزن مناسب و اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین می‌تواند به کاهش فشار روی ناحیه فتق کمک کند. با این حال، مهم است بدانید که درمان‌های خانگی به تنهایی نمی‌توانند فتق را درمان کنند و برای تشخیص و درمان قطعی، باید به پزشک مراجعه کنید.
نوع غذایی که می‌خورید می‌تواند تاثیر زیادی بر علائم فتق هیاتال داشته باشد. خوردن وعده‌های غذایی بزرگ و پرچرب، خم شدن بعد از غذا و مصرف غذاهای تند و ترش می‌تواند باعث سوزش سر دل و برگشت اسید معده شود.
برای کاهش این علائم، بهتر است وعده‌های کوچک‌تر و سالم‌تری بخورید، وزن خود را کنترل کنید و از سیگار کشیدن پرهیز کنید.
سایر نکات مهم برای پیشگیری از فتق
- تغذیه سالم: مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین کافی به حفظ سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کند.
- اجتناب از سیگار: سیگار کشیدن به دلیل تاثیر بر بافت‌ها و ترمیم زخم، خطر فتق را افزایش می‌دهد.
- مدیریت استرس: استرس می‌تواند بر سلامت عمومی و خطر ابتلا به بیماری‌ها تاثیر بگذارد.
- مراجعه منظم به پزشک: انجام معاینات دوره‌ای و پیگیری مشکلات سلامتی می‌تواند به تشخیص زودهنگام و درمان فتق کمک کند.
- چاقی و اضافه وزن: اضافه وزن فشار زیادی به عضلات شکمی وارد می‌کند و خطر فتق را افزایش می‌دهد.
- یبوست مزمن: زور زدن هنگام اجابت مزاج فشار زیادی به عضلات شکمی وارد می‌کند.
- بلند کردن اجسام سنگین: بلند کردن اجسام سنگین به خصوص به صورت نادرست، می‌تواند باعث ایجاد یا تشدید فتق شود.
- سرفه مزمن: سرفه‌های شدید و طولانی مدت فشار زیادی به عضلات شکمی وارد می‌کند.
- بارداری: بارداری باعث افزایش فشار داخل شکمی می‌شود و خطر فتق را افزایش می‌دهد.
- ضعف عضلات شکمی: ضعف عضلات شکمی می‌تواند خطر فتق را افزایش دهد.
انواع مختلف فتق
فتق، به عنوان یک اختلال آناتومیکی، می‌تواند در نقاط مختلف بدن رخ دهد و هر نوع فتق، ویژگی‌های پاتولوژیک خاص خود را دارد. بر اساس محل بروز، فتق‌ها به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند که هر کدام نیازمند تشخیص دقیق و درمان مناسب هستند.
فتق اینگوینال: شایع‌ترین نوع فتق
فتق اینگوینال یا فتق کشاله ران یکی از شایع‌ترین انواع فتق است که به ویژه در مردان رخ می‌دهد. در این نوع فتق، بخشی از روده یا بافت چربی از طریق یک نقطه ضعیف در دیواره شکم، معمولاً در ناحیه کشاله ران، بیرون می‌زند.
این نقطه ضعف می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی مانند ضعف عضلات، افزایش فشار داخل شکم یا نقص مادرزادی ایجاد شود.کانال اینگوینال یک مجرای باریک و طولانی است که در هر طرف کشاله ران قرار دارد. این کانال در واقع یک تونل عضلانی است که از دیواره شکم عبور می‌کند.
اهمیت این کانال در این است که ساختارهای مهمی از آن عبور می‌کنند.در مردان: در مردان، طناب اسپرماتیک از داخل کانال اینگوینال عبور می‌کند.
این طناب شامل مجاری اسپرم‌بر، عروق خونی، اعصاب و عضلاتی است که بیضه‌ها را در داخل کیسه بیضه نگه می‌دارند. طناب اسپرماتیک نقش بسیار مهمی در تولید اسپرم و رساندن آن به خارج از بدن ایفا می‌کند.
در زنان: در زنان، رباط گرد رحم از داخل کانال اینگوینال عبور می‌کند. این رباط رحم را در موقعیت مناسب خود در لگن حفظ می‌کند.
2. فتق هیاتال:
فتق هیاتال یک اختلال است که در آن بخشی از معده از طریق یک سوراخ طبیعی در دیافراگم (دیافراگم عضله‌ای است که قفسه سینه را از شکم جدا می‌کند) به سمت بالا حرکت می‌کند و وارد قفسه سینه می‌شود. این سوراخ به طور معمول محلی برای عبور مری است تا به معده متصل شود.
فتق هیاتال بیشتر در افراد بالای 50 سال مشاهده می‌شود و معمولاً به دلیل ضعف تدریجی دیافراگم با افزایش سن ایجاد می‌شود. در مقابل، در کودکان، فتق هیاتال اغلب به دلایل مادرزادی رخ می‌دهد و ممکن است از بدو تولد وجود داشته باشد.
فتق هیاتال اغلب باعث رفلاکس معده به مری می‌شود. در این حالت، اسید معده به سمت بالا حرکت کرده و مری را تحریک می‌کند. این مسئله باعث سوزش سر دل و سایر علائم ناراحت‌کننده می‌شود.
3. فتق ناف
زمانی رخ می‌دهد که عضلات اطراف ناف به طور کامل بسته نشده باشند. این باعث می‌شود بخشی از روده یا بافت چربی از طریق این نقطه ضعیف بیرون بزند. اگر فتق ناف درمان نشود، ممکن است باعث درد، ناراحتی و در موارد نادر، انسداد روده شود.
فتق ناف در بسیاری از نوزادان دیده می‌شود و اغلب تا سن یک یا دو سالگی به طور خودکار بهبود می‌یابد. این به دلیل قوی‌تر شدن عضلات دیواره شکم است. با این حال، اگر این مشکل تا سن ۵ سالگی برطرف نشود، معمولاً به جراحی نیاز است. در بزرگسالان، فتق ناف ممکن است به دلیل عواملی مانند چاقی، بارداری یا تجمع مایع در شکم ایجاد شود.
4. فتق شکمی
زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از روده یا بافت چربی از طریق یک سوراخ کوچک در عضلات شکم بیرون می‌زند. این برآمدگی معمولاً وقتی می‌ایستید یا سرفه می‌کنید بزرگ‌تر می‌شود و وقتی دراز می‌کشید کوچک‌تر می‌شود.
فتق شکمی می‌تواند از بدو تولد وجود داشته باشد یا در طول زندگی به دلایلی مانند چاقی، بارداری یا بلند کردن اجسام سنگین ایجاد شود.
علاوه بر جاهایی مثل ناف یا کشاله ران، فتق شکمی ممکن است در محل زخم جراحی هم ایجاد شود. به این نوع فتق، فتق بُرش جراحی می‌گویند.
دلیل اصلی این اتفاق، ضعیف شدن عضلات شکم در محل برش جراحی است. برای اطلاعات بیشتر در مورد انواع مختلف فتق شکمی و روش‌های درمان آن‌ها، می‌توانید مقاله‌های مرتبط را مطالعه کنید.
ورزش برای افراد مبتلا به فتق
خیلی‌ها فکر می‌کنند که ورزش برای افرادی که فتق دارند، مضر است. اما اینطور نیست. ورزش نه تنها مضر نیست، بلکه می‌تواند به بهبود وضعیت شما کمک کند. البته، باید حواستان باشد چه ورزش‌هایی انجام می‌دهید.
- ورزش‌های سنگین ممنوع: ورزش‌هایی که به شکم فشار می‌آورند، مثل وزنه‌برداری سنگین یا ورزش‌های رزمی، برای فتق خوب نیستند.
- ورزش‌های سبک و آرام : ورزش‌های سبک مثل پیاده‌روی، شنا و یوگا خیلی خوب هستند.
چه تمرین‌هایی برای پیشگیری از فتق مناسب هستند؟
تمرینات زیر به شما کمک می‌کنند تا عضلات شکم و ران خود را تقویت کرده و از بروز فتق پیشگیری کنید:
- تمرینات پل (Bridge): این تمرین به تقویت عضلات باسن، شکم و کمر کمک می‌کند.
- تمرین پلانک (Plank): پلانک یکی از بهترین تمرینات برای تقویت عضلات مرکزی بدن است.
- تمرین اسکوات (Squat): اسکوات به تقویت عضلات پا و باسن کمک می‌کند.
- تمرین لانچ (Lunge): لانچ نیز مانند اسکوات، به تقویت عضلات پا و باسن کمک می‌کند.
- تمرین کرانچ (Crunch): کرانچ برای تقویت عضلات شکم بسیار موثر است.
در پایان
فتق، اگرچه یک بیماری شایع است، اما با تشخیص به موقع و درمان مناسب قابل کنترل است. در این مقاله، تلاش کردیم تا اطلاعات کاملی در مورد فتق، از جمله علائم، تشخیص و درمان آن در اختیار شما قرار دهیم. همچنین، تمریناتی را معرفی کردیم که به تقویت عضلات شکمی و پیشگیری از فتق کمک می‌کنند.
هیچ دیدگاهی درج نشده - اولین نفر باشید